Ջերմացելով բնակիչների տներն ու սրտերը. էներգաարդյունավետության միջոցառումները բարելավում են սպիտակցիների կյանքը

Լոռու մարզի Սպիտակ քաղաքի բազմաթիվ ընտանիքների համար ցրտաշունչ ձմեռներն իսկական մարտահրավեր են։ 67-ամյա Մայրանուշ Հովսեփյանն ու 75-ամյա Լևուշ Հակոբյանը բացառություն չեն։ Տարիներ շարունակ թոշակառու ամուսինները ցրտին դիմանալու և կոմունալ բարձր վճարներից խուսափելու համար տաքացնում էին իրենց բնակարանի միայն մի սենյակը։ Սա ոչ միայն անհարմարություն էր պատճառում, այլև վատ էր անդրադառնում նրանց առողջության վրա։ Սակայն բոլորովին վերջերս ՄԱԶԾ-ի, Կլիմայի Կանաչ հիմնադրամի և Հայաստանի կառավարության կողմից համաֆինանսավորվող շենքերի էներգաարդյունավետության բարձրացմանն ուղղված ծրագիրը ջերմություն բերեց նրանց և տասնյակ այլ սպիտակցիների տուն և ամբողջապես փոխեց ձմռան ցրտին հարմարավետության մասին նրանց պատկերացումները։

«Արդեն 16 տարի է ինչ այս շենքում ենք ապրում ու այս արդիականացումը լրիվ փոխեց մեր կյանքը»,- ասում է տիկին Մայրանուշը։ «Մեր բնակարանում հիմա շատ տաք է, իսկ մեր շենքը թարմ ու գեղեցիկ տեսք ունի։ Շենքում փոփոխություններից հետո ջեռուցումը ամենացածր աստիճանի վրա ենք միացնում, բայց տունը միևնույն է տաք է։ Ես ու ամուսինս շատ գոհ ենք»։

Տիկին Մայրանուշ բնակվում է Սպիտակի՝ «Շենքերի էներգաարդյունավետ արդիականացմանն ուղղված ներդրումների ռիսկերի նվազեցում» ծրագրով ընտրված երեք շենքերից մեկում։

Այս ծրագիրը գործում է Հայաստանի պետական սուբվենցիոն ծրագրի հետ մեկտեղ՝ նպատակ ունենալով բարելավել բնակելի շենքերի էներգաարդյունավետությունը ողջ երկրում: Այն մեկնարկել է 2017 թվականին և ուղղված է էներգիայի սպառման կրճատմանը, ջերմոցային գազերի արտանետումների նվազեցմանը և բնակիչների կյանքի որակի բարելավմանը, հատկապես Հայաստանի ավելի ցուրտ տարածաշրջաններում։

Սպիտակում շենքերի արդիականացման աշխատանքները ներառում էին շենքերի արտաքին պատերի, տանիքների և նկուղների ջերմամեկուսացում, ինչպես նաև հին պատուհանների և դռների փոխարինում էներգաարդյունավետ տարբերակներով։

Բացի այդ, շենքերում տեղադրվել են ժամանակակից լուսադիոդային լուսավորության համակարգեր՝ ընդհանուր տարածքները դարձնելով ավելի անվտանգ ու հարմարավետ: Ֆունկցիոնալ բարելավումների հետ մեկտեղ վերանորոգումը նաև բարելավել է շենքերի արտաքին տեսքը՝ դրանց հաղորդելով թարմ ու ավելի ժամանակակից տեսք։ Արդիականացման աշխատանքներից հետո 10-15 տոկոսով բարձրացրել է նաև այդ շենքերի բնակարանների շուկայական արժեքը։

Տիկին Մայրանուշը շեշտում է, որ արդիկանացման շնորհիվ բազմաթիվ բնակիչներ ջեռուցման ծախսերի շոշափելի տնտեսումներ ունեն:

«Տարիներ շարունակ ամսական մոտ 40 հազար դրամ ջեռուցման վարձ էինք վճարում։ Հիմա այն նվազել է ու դարձել շուրջ 18 հազար դրամ, պատկերացնու՞մ եք։ Դա մեզ համար զգալի փոփոխություն է, հատկապես, որ թե՛ ամուսինս, թե՛ ես հաշմանդամություն ունենք և հիմնականում ապրում ենք մեր թոշակներով: Նախկինում, առանց մեր որդու աջակցության, չէինք կարող մեզ թույլ տալ ջեռուցումն անհրաժեշտ մակարդակի վրա պահել»։

Ծրագրի ազդեցությունն ավելին է, քան զուտ ծախսերի կրճատումը: Վատ ջերմամեկուսացված շենքերում ցրտաշունչ ձմեռները լուրջ վտանգ էին ներկայացնում տարեց բնակիչների առողջության համար: Շենքերի կոտրված պատուհանների և անսարք դռների պատճառով սառը օդը ներս էր թափանցում, ինչն էլ անհրաժեշտ ջերմություն պահպանումը գրեթե անհնար էր դարձնում: Արդյունքում բնակիչներից շատերը գումար խնայելու նպատակով ստիպված էին լինում դիմանալ ցրտին, ինչը հանգեցնում էր անհարմարությունների և առողջական խնդիրների:

Էներգաարդյունավետ արդիականացման շնորհիվ իրավիճակը կտրուկ բարելավվել է: Այժմ տիկին Մայրանուշ և հարյուրավոր այլ թոշակառուներ կարող են հեշտությամբ տաքացնել իրենց տները՝ առանց ֆինանսական բեռի մասին անհանգստանալու: Արդիականացման միջոցառումները բարձրացրել են շենքերի էներգաարդյունավետությունը ավելի քան 60 տոկոսով, ինչը հանգեցրել է ջեռուցման և հովացման ծախսերի 40-60 տոկոս նվազման։

Սպիտակի բնակիչների համար անմիջական օգուտներից զատ, ծրագրի ազդեցությունը զգալի է նաև բնապահպանական տեսանկյունից։ Արդիականացման արդյունքում երեք շենքերում տարեկան 320 տոննայով նվազել են ջերմոցային գազերի արտանետումները, ինչը կարևոր քայլ է Հայաստանի ածխածնի հետքը կրճատելու և կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարի գլոբալ նպատակներին հասնելու ուղղությամբ։ Բացի այդ, այն ընտանիքները, որոնք նախկինում տները ջեռուցում էին վառելափայտով, այժմ կարող են անցնել գազով ջեռուցման՝ նվազեցնելով անտառահատումների և բնական ռեսուրսների վրա գործադրվող ճնշումը:

Արդիականացումը հնարավոր է դարձել ՄԱԶԾ-ի, Հայաստանի կառավարության և Սպիտակ համայնքի համատեղ ջանքերի շնորհիվ: Երկկողմ համաձայնագրով իրականացվող այս ծրագիրը ֆինանսավորել է էներգաարդյունավետ արդիականացման ծախսերի 25 տոկոսը, իսկ մնացած 75 տոկոսը համայնքի և պետության կողմից՝ պետական սուբվենցիոն ծրագրի շրջանակներում: Սպիտակի երեք շենքերի արդիականացման ընդհանուր արժեքը կազմել է 128.1 մլն դրամ, որից 102.5 մլն դրամը հատկացվել է կառավարության և համայնքի կողմից, իսկ 25.6 մլն դրամը՝ Կանաչ կլիմայի հիմնադրամի կողմից:

Ծրագիրը նաև կարճաժամկետ զբաղվածության հնարավորություններ է ստեղծել համայնքում, քանի որ շենքերի արդիականացման աշխատանքներն իրականացրել են հենց տեղի բնակիչները: Համայնքի բնակիչների ներգրավումը ոչ միայն նպաստել է տեղական տնտեսության զարգացմանը, այլ նաև խթանել է նրանց՝ արդիականացված շենքերի նկատմամբ սեփականության զգացողության ավելի խորը ընկալմանը։

Սպիտակում ծրագրի հաջողությունը հետաքրքրություն է առաջացրել նաև այլ համայնքներում: «Վանաձորում մի բարեկամ ունենք, ով ամեն անգամ այցելելիս ասում է, որ անհամբեր սպասում է, որ իրենց շենքը նույնպես արդիականացվի: Այն արդիականացվող շենքերի ցանկում է»,- ասում է տիկին Մայրանուշը։

Ծրագիրը չի սահմանափակվում Հայաստանի որևէ կոնկրետ տարածաշրջանով, ինչը նշանակում է, որ Երևանի և մարզերի տարբեր բնակավայրերի թե' բնակելի, թե' հասարակական շենքերը կարող են օգտվել էներգաարդյունավետության բարելավումներից։

Խոսելով անցած դժվար տարիների մասին՝ տիկին Մայրանուշն ասում է. «Մենք շատ դժվար կյանք ենք ունեցել. նախ՝ տեսանք 1988թ-ի երկրաշարժն ու այդ ժամանակ հազիվ փրկեցինք ամուսնուս կյանքը։ Իսկ հետո այն դժվար տարիներին Սպիտակում դոմիկներում էինք ապրում՝ սարսափելի պայմաններում։ Լիքը ցուրտ ձմեռներ ենք անցկացրել այնտեղ։ Հիմա էլի առողջական որոշ խնդիրներ ունենք, բայց այս փոփոխությունների շնորհիվ վերջապես կարող ենք մի քիչ վայելել կյանքը»։

Մայրանուշի և Սպիտակի նրա հարևանների համար էներգաարդյունավետ միջոցառումներն ավելին են, քան պարզապես ծախսերի կրճատումը․ դրանք բերել են հարմարավետություն և ավելի լավ ապագայի հույս։ Նախագիծն ընդլայնվում է այլ համայնքներում և խոստանում փոխել ավելի շատ կյանքեր։

Նյութի սկզբնաղբյուրը՝ https://www.undp.org/